Wanneer veiligheid censuur wordt

Photo by Pavel Danilyuk

Wat houdt het wetsvoorstel precies in?

Het voorstel is helder: het wordt strafbaar om in het openbaar terrorisme te verheerlijken of steun te betuigen aan verboden terroristische organisaties. Dit kan variëren van het online plaatsen van lovende commentaren bij aanslagen tot het zwaaien met vlaggen van verboden groeperingen. Voor deze gedragingen kan iemand tot drie jaar gevangenisstraf of een forse geldboete krijgen.

Op het eerste gezicht lijkt dit logisch: terrorisme bestrijden is belangrijk. Maar het zet ook een gevaarlijk precedent: de overheid bepaalt welke uitingen wél acceptabel zijn en welke niet.

Het probleem van perspectief

Wie bepaalt wat terrorisme is? Voor de Nederlandse overheid zijn bepaalde organisaties verboden, maar dat is uiteindelijk een politieke keuze. Vanuit sommige perspectieven kan steun aan Palestina of andere groepen ineens als ‘gevaarlijk’ of strafbaar worden gezien, terwijl steun aan Israël of andere staten ongemoeid blijft.

Hier wordt duidelijk hoe gevoelig dit onderwerp is: het gaat niet alleen om geweld, maar ook om politieke keuzes en perspectief. Het wetsvoorstel legt de overheid een rol op die te dicht bij het bepalen van ‘waarheid’ en ‘goed en fout’ ligt. Dat voelt voor mij niet gezond in een democratie.

Vrijheid van meningsuiting versus veiligheid

Het idee dat we hiermee radicalisering tegengaan, is begrijpelijk. Maar vrijheid van meningsuiting bestaat juist om ideeën te kunnen toetsen, ook de ideeën die ons shockeren of frustreren. Door bepaalde uitingen strafbaar te stellen, creëren we een grijs gebied waarin mensen bang worden om zich uit te spreken.

We zetten zo een grens tussen legitiem debat en verboden meningen. Maar wie bepaalt die grens? En hoe vaak ligt die grens politiek getint? Dit is het dilemma: veiligheid versus fundamentele vrijheid.

Photo by Guy Hurst

Waarom nu?

Het is naïef om te denken dat de timing van dit wetsvoorstel toevallig is. De Nederlandse regering, trouwe bondgenoot van Israël en Amerika en een van de grootste Europese financiers van Israël, ziet de groeiende kritiek op de lakse houding tegenover de wandaden die Israël dagelijks begaat. Grote demonstraties en scherpe debatten maken hen nerveus.

Met de naderende verkiezingen vrezen ze voor een verlies van draagvlak. Om trouw te kunnen blijven aan Israël en de miljoenen aan Nederlands belastinggeld te blijven garanderen, is het blijkbaar belangrijk dat kritische geluiden worden verstomd. Een beetje zoals: “Laat ze hun mond houden, voordat het te laat is.”

Hoe doe je dat? Door te dreigen met straffen als iemand iets zegt wat jou niet aanstaat.

De bredere implicaties

Mijn zorg gaat verder dan dit ene wetsvoorstel. Het raakt aan de kern van democratie: kunnen we nog vrij spreken, debatteren en kritisch zijn, zonder dat de overheid een norm oplegt? Wetten die formeel veiligheid willen garanderen, kunnen in de praktijk uitmonden in politieke selectie en beperking van publiek debat.

Wat kunnen burgers doen?

Uiteindelijk ligt de echte kracht van een democratie bij de burgers. Stemmen, discussiëren, kritisch blijven, dat zijn onze instrumenten om vrijheid en veiligheid in balans te houden. En ja, ik hoop dat in november de kiezers duidelijk maken wat zij vinden van een regering die vrijheid zo makkelijk op het spel zet.